Twee maanden geleden heb ik een review geschreven van Captain Phillips.
Deze wil ik graag nog even delen.
Een
strijd tussen Amerika en kansarme piraten
In 2009 wordt het Amerikaanse containerschip Maersk Alabama, onder leiding van
kapitein Richard Phillips, gekaapt door Somalische piraten. Phillips heeft over
deze gebeurtenis een boek geschreven en hier is de film Captain Phillips dan ook op gebaseerd. De kaping vindt plaats in de
Indische oceaan, de Somalische zwaarbewapende ‘vissers’ enteren het schip en gijzelen
de kapitein wanneer zij met een reddingsboot Phillips mee willen nemen naar
Somalië. Muse, de leider van de piraten, probeert de macht over te nemen en
eist miljoenen dollars. De Amerikaanse SEALs worden ingezet om Phillips te
bevrijden van de piraten. Paul Greengrass, regisseur van Captain Phillips, weet de film vanaf het begin spannend te houden
tot het einde wanneer Phillips na de gijzeling wordt bevrijd.
Captain Philips is de tweede film over
de kapingen door hedendaagse piraten die plaatsvonden in de Indische Oceaan. In
2012 bracht de Deense regisseur Tobias Lindholm A Hijacking uit, waarin een Deens vrachtschip wordt gekaapt. De
films lijken in eerste instantie veel gemeen te hebben, maar beide regisseurs
hebben voor een andere inslag gekozen. Lindholm's A Hijacking focust zich voornamelijk op de langdurige
onderhandeling met de piraten waardoor het verhaal zich langzaam ontwikkelt.
Greengrass richt zich juist meer op de spannende en slopende ontwikkelingen
tijdens de kaping en de redenen van de ontmoeting tussen Muse en Phillips. Belangrijk
hierbij zijn de posities van de personages: de hopeloze piraten versus het
grootse Amerika. Beide perspectieven spelen een belangrijke rol in het verhaal.
Phillips vs. Muse
Captain Phillips is vele malen
genomineerd voor een award en heeft al acht prijzen op zijn naam staan. Als
kapitein van het schip weet Tom Hanks wederom een sterk karakter neer te zetten,
eentje met een nuchtere, droge houding. Dit doet Hanks door een mooi evenwicht
te vinden tussen een leider, die zijn bemanningsleden weet te beschermen en
heroïsch weet te handelen, en een oprecht mens met gevoelens. Phillips stelt de
belangen en veiligheid van zijn bemanningsleden voor zijn eigen belangen en
veiligheid. Zoals wordt verwacht van een echte kapitein, is hij bereid ten
onder te gaan met zijn schip. Maar tegelijkertijd zet Hanks een mens met
emoties en gevoelens neer, waardoor de toeschouwer veel begrip en sympathie
voor Phillips kan vormen. Deze emoties worden getoond wanneer Phillips is gered
door de SEALs. Zijn bemanning is weer in veiligheid en ook hij kan veilig
terugkeren naar zijn familie.
De
film toont niet alleen de kapitein en zijn crewleden, maar ook de Somaliërs die
opgedragen worden een schip te enteren. Barkhad Abdi zet als Muse ook een sterk
personage neer, hij is dan ook beloond met een Capri award voor ‘Breakout actor’ en is vele malen
genomineerd voor beste ondersteunende acteur, waaronder een Oscar. Door de
kaping ook vanuit het perspectief van de piraten te tonen, toont de film de
onmogelijke positie van de piraten; zij moeten op deze manier aan geld komen
voor hun leiders en hebben geen andere keuze. Dit wordt duidelijk wanneer de
leiders in Somalië de mannen uitkiezen die de oceaan op moeten, zij worden
gedwongen. Hierdoor ontstaat ook de mogelijkheid begrip te vormen voor Muse.
“It’s gonna be ok”
Captain Phillips toont een
duidelijke machtsstrijd tussen Muse en kapitein Phillips. Beiden proberen de
macht te krijgen over de situatie. Muse om miljoenen dollars te eisen voor zijn
leiders, Phillips om weer de controle over zijn schip en bemanning te krijgen.
De machtswisseling wordt steeds geuit door de woorden: “it’s gonna be ok.”
Wanneer Phillips nog in de Verenigde Staten is, stelt hij zijn vrouw gerust met
deze woorden, hij heeft zelf de controle. Maar wanneer Muse de macht heeft, is Muse
degene die deze woorden uitspreekt. Als de SEALs de piraten hebben overwonnen,
wordt Phillips gerustgesteld dat hij weer oké is. De macht ligt weer bij hem,
de piraten zijn overwonnen.
The American Dream
Wanneer blijkt dat het schip van Amerikaanse afkomst is, zijn de piraten
euforisch. Zo wordt een duidelijk onderscheid gemaakt tussen de arme piraten en
het rijke Amerika. Een Amerikaans schip betekent voor de piraten rijkdom, een
schip waar voor hen veel te halen valt. Zij verwachten dat er veel geld aan de
kaping te verdienen valt en met deze hoop op veel geld beginnen zij aan de missie.
Wanneer Phillips vertelt dat er maar 30.000 dollar aan boord is nemen de
piraten hier dan ook zeker geen genoegen mee.
Als
Muse geen mogelijkheden meer ziet om de kaping en gijzeling om te zetten tot
een succesvolle missie, blijft hij toch dromen over Amerika. Muse zegt er ooit
naartoe te willen gaan. Phillips lijkt de positie van de piraten ook steeds
beter te begrijpen wanneer Muse hem uitlegt dat er voor de vissers geen andere
optie is dan piraterij. Somaliërs hebben geen opties zoals Amerikanen hebben. Hanks
zegt in een interview met NOS dat hijzelf het menselijke aspect van de
piraterij nu ook beter snapt. Hij ziet de moderne piraten als mensen zonder
hoop. En deze wanhoop weet Abdi goed over te brengen; hij wil niet opgeven en
blijft doorvechten om maar niet met lege handen terug te moeten keren naar de
leiders in Somalië.
De documentaire stijl van Greengrass
Wat deze film, naast het tonen van het perspectief van de piraten, ook zo
fascinerend maakt, is dat het een goed geslaagde thriller is terwijl het
verhaal is gebaseerd op werkelijke gebeurtenissen. Greengrass heeft als
regisseur dan ook veel ervaring met het regisseren van documentaires en heeft
ook al eerder een kaping verfilmd, namelijk United
93 (2006). Door het gebruik van handheld
camera’s en observerende shots, brengt Greengrass de chaos van de situatie over. Maar dit gebruik benadrukt
voornamelijk dat de film is gebaseerd op werkelijke gebeurtenissen, Captain Phillips heeft de stijl van een
documentaire. Dat de film is gebaseerd op werkelijke gebeurtenissen, geeft Captain Phillips extra kracht.
Cliché
Toch is de boodschap van de grootse Verenigde Staten ook aanwezig. ‘Laat de
Verenigde Staten met rust,’ lijkt de film te zeggen. Captain Phillips en zijn
bemanningsleden worden door de onoverwinnelijke en machtige SEALs geholpen.
Phillips vertrouwt de SEALs dan ook volledig. Dit maakt dat Captain Phillips toch nog een Hollywoodelement
bevat en de Verenigde Staten er extra goed uit komen, ondanks het gebrek aan
versterking op het moment dat Maersk Alabama wordt geënterd.
Maar
dit maakt deze thriller er toch zeker niet minder op. Greengrass, Hanks en Abdi
hebben door het sterke acteerwerk ervoor gezorgd dat de film een goede weergave
biedt van de moeilijke situatie waarin de Somalische vissers zich bevinden.
Piraterij lijkt de enige optie. Deze bewustwording van de sociale en
maatschappelijke omstandigheden in Somalië speelt een grote rol in de film,
waardoor het clichématige Hollywoodelement is overtroffen.
